Santrifüj Pompalarda Genel Arızalar ve Bakımlar
Susuz bir yaşam düşünülemez. Yaşam varsa su da vardır. Su varsa pompalarda var olacaktır. Çünkü günümüzde yerçekiminden yararlanabilecek su kaynakları çok sınırlıdır. Pompa ve pompanın kullanıldığı enerji etkinliği, tasarım, seçim, işletim ve bakım uygunluğuna bağlıdır. Özellikle sulama sezonu içerisinde meydana gelebilecek arızaların yaratacağı kayıpların olumsuz etkileri çok büyüktür. Bu yüzden bakım ve kestirimci arıza tespitleri hayati önem taşır.
Santrifüj pompalar, basit hidrolik makinelerdir ve bu makinelerin periyodik olarak bakıma ve bazı kontrollere ihtiyaçları vardır. Hidrolik makinelerin düzenli bakımlarının yapılması faaliyet gösterdiği alanlarda önüne geçilebilir arızaların meydana gelmesini engellemiş ya da olası onarım maliyetlerinin daha düşük tutarak kullanıcıya fayda sağlar. Geniş kullanım alanlarına sahip santrifüj pompalar endüstriyel alanlardan evsel kullanımlara, pahalı özel proseslerde akışkanların iletiminde çalışırken zamanla mekanik sorunlar neticesinde çalışamaz hale gelebilirler.
Santrifüj pompalar temelde dört parçadan meydana gelmektedir. Bu parçalar başlıca; çark, salyangoz, difüzör ve salmastra kutusudur. Bu parçaların görevleri ise kısaca şunlardır:
Çark; çark kanatlara verilen bir isim olup bu kanatlar yardımıyla hidrolik enerjiye dönüştürülen mekanik enerji için tabir yerinde ise teğetsel bir hız kazandırma yeridir. Salyangoz; pompanın tahliye borusuna sıvının akıtımını yapan parçadır. Difüzör; salyangozla çark arasındaki yüksek hızlı sıvın kinetik enerjisini basınca çeviren parçanın adıdır. Salmastra kutusu; milin gövde arasındaki yerlerde meydana gelmesi muhtemel kaçakları tıkamak için gerekli olan parçadır.
Santrifüj pompa bu parçalar yardımı ile sistem şu şekilde çalışmaktadır; pompada emişin meydana gelebilmesi için sıvıların pompa içinde bulunan çarkları döndürmesi gerekmektedir. Böylece meydana gelecek olan vakum kuvveti emiş gücü meydana getirmek için bu işleme ayrılmış olan bölmelerden pompanın içine çekilir ve çark kanatları içinde oluşan yüksek ve teğetsel hızlar sıvı kanallar yardımı ile çarkın çıkış bölgesine doğru santrifüj kuvveti ile atılırlar. Böylece meydana gelen bu basit mekanizma yardımı ile sürekli olarak bir emme ve akış meydana gelmektedir.
Santrifüj Pompaları İzleme Yöntemleri
Performans Verileri
Pompada performans olarak debi, basınç ve elektriksel bilgileri izlemek ve değerlendirmek pompanın uzun ömürlü çalışması açısından çok önemlidir. Zamanla debi ve basınç değerlerindeki değişiklik pompadaki bazı arızaların habercisi olabilir. Örneğin çark yüzeyindeki aşınmalar basınç kaybına neden olabilecekken, emme hattındaki kavitasyon debi ve basınç kaybına neden olabilir. Bu yüzden pompanın performans değerleri izlenmeli ve değerlenmesi yapılmalıdır.
Titreşim Verileri
Hareket halindeki her sistem gibi pompalarda titreşimli çalışırlar. Bu bakımdan titreşim bir hayat belirtisi olarak görülebilir. Ancak, titreşim değerinin belirli bir düzey üzerine çıkması durumunda ortada belirli sorun olduğunu düşünmek gerekir.
Eğer bu sorunlar zamanla saptanıp önlem alınmaz ise ikinci arızaların ortaya çıkma durumu çok yüksektir.
Sıcaklık Verileri
Pompanın bu en önemli kısımlarındaki sıcaklık değerlerinin sürekli olarak ölçülmesi pompanın korunması için oldukça faydalı önlemlerin alınacağı verileri sağlamaktadır. Pompa yataklarında eksenel ve radyal yüklerden dolayı meydana gelen zorlanmalar, yataklara etki edeceği için yataklarda ısınma meydana gelecektir. Eğer yataklara uygulanan yükler yüksek değerlere ulaşırsa meydana gelen ısınma pompanın yatak ömrüne hızla olumsuz etki edecektir. Aynı zamanda kaplin bağlantılarının doğrusal olmayışı da yataklara aşırı yük getirerek sıcaklık artışına sebep olacaktır. Motordaki yükte pompa ile doğrusal oranda artacağı için motor sargılarında da sıcaklık artışına sebep verecektir.
Elektriksel Değerler
Pompaya harcanan güç değerlerinin kontrolü oldukça önemlidir. Pompanın aşırı yüke maruz kalma gibi olumsuz durumlarda motorun korunması için aşırı yüklenmelerin gözlemlenmesi ve önlemlerin acilen alınmasını gerektirecek verileri sağlamaktadır. Günümüz teknolojisi ile enerji izleme ve ölçme uzak mesafelerden kolaylıkla sağlanabilmektedir. Pompanın tükettiği enerji çok farklı sebeplerden dolayı farklılık gösterebilir. Şebeke dalgalanmaları , faz kopuklukları , pompadaki performansı etkileyecek mekanik aksam problemleri , bağlantı ekipmanları aşınmaları ve buna benzer birçok etken pompanın çekeceği enerjiyi önemli derecede etkiler. Tüm bu verilerin hepsi, tek bir ortamda görülebilecek bir sistemden güncel olarak takip edildiği takdirde, pompanın arızalanmasının önüne geçilecek proaktif yaklaşımların belirlenmesine imkân sağlayacak en iyi yöntemdir. Alınacak anormal veriler doğrultusunda hatanın pompanın hangi kısmında gerçekleştiği bilgisi sağlanıp sorunun ilk anında veya tamamen çalışamaz hale geleceği süre zarfında pompa ile ilgili yapılacak müdahalelerin öngörüsü yapılabilir, parça tedarikleri sağlanabilir çünkü parça tedariki veya yeniden parça yapmak da uzun bir zaman alabilmektedir. Bu sebeple ciddi proseslerde çalışan pompaların arıza kayıpları, ilk yatırım maliyetlerinin daha da üzerinde olabilir.
Su Seviyesi Takibi
Bir pompada susuz çalışma çok büyük zararlara yol açacaktır. Bu yüzden su seviyesi takibi hayati önem taşımaktadır. Günümüzde su seviyesi şamandıralar, sıvı seviye röleleri ile takip edilebilmekle beraber kontrol panolarındaki dijitalleşme ile birlikte elektromekanik yapıdan uzaklaşılmış ve mikroişlemciler ile daha kolay önlemler alınmaya başlamıştır. Örnek olarak bir pompanın susuz çalışma anında çekeceği akımı önceden işlemciye hata akımı olarak tanıtmamız durumunda pompa susuz çalıştığı an otomatik olarak duracaktır.
Pompa Bakımı
Pompa bakımında günlük ve periyodik kontroller oluşabilecek arızaları önleme açısından oldukça önemlidir. Pompada hayati önem taşıyan ve maddi zararlara yol açabilecek kısımlar dikkatle planlı bir şekilde kontrol edilmelidir. Örnek olarak pompada kontrol edilmesi gereken başlıca maddeler;
- Yatak sıcaklıkları kontrolü
- Yağlama yağına su girme kontrolü
- Keçelerde yağ kaçağı kontrolü
- Sızdırmazlık elemanlarının kontrolü
- Kavitasyon ve yataklarda gürültünün kontrolü
- Motor amperlerini ve şebeke voltajının kontrolü
- Kaplin ayarının kontrolü şeklindedir.
